Podsumowanie XVII Międzynarodowej Konferencji
z cyklu: „Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji europejskiej”
DOKĄD ZMIERZA EUROPA
Drodzy Państwo!
Dokąd zmierza Europa? Zadane pytanie dotyczy celu, lub przynajmniej kierunku. Etymologicznie Europa wywodzi się z asyryjskiego „ereb” oznaczającego ciemność. Europa to kraj zachodu słońca. W mitologii greckiej Ereb to syn Chaosu i bóg ciemności. Tak też pesymiści widzą przyszłość Europy. Zmierza do upadku. Jest dla nich jak fenicka księżniczka porwana przez Zeusa i dryfująca w nieznanym kierunku na grzbiecie mitycznego byka, który dobrze symbolizuje jedyne kryterium jakie wydaje się być ważne dla świata, mianowicie kryterium wzrostu akcji na giełdzie. Taką wizję dobrze ukazuje dramat teatralny z 1983 roku pod tytułem „Koniec Europy”. Sztuka ukazuje europejski krąg kulturowy jako wspólnotę wartości niszczoną przez zanik poczucia solidarności i międzyosobowych relacji. Przejawem tego jest rozkład języka, który z dialogu przemienia się w monolog.
Jednak optymiści mogą przypomnieć sobie w tym kontekście piękną powieść Hanny Malewskiej pod tytułem „Przemija postać świata”. Jesteśmy w niej świadkami upadku świata starożytnego, z którego w bólach wyłania się nowy świat. Po najeździe Gotów i ostatecznej, wydawałoby się, zagładzie Rzymu, mnich czyta „Pocieszenie filozofii” Boecjusza, a kilku jego towarzyszy przepisuje pracowicie wydobyte z popiołów księgi. Patron Europy, święty Benedykt i jego uczniowie ocalą dawną postać świata w jego najczystszej formie, udowadniając, że uparte budowanie nowego na gruzach starego świata ma sens.
Książka Malewskiej w czasach komunizmu przypominała, że trzech wzgórz stanowiących fundament kultury europejskiej, czyli Golgoty, Akropolu i Kapitolu, nie można tak po prosu zasypać. Do tej klasycznej triady autorzy podręcznika „Podstawy europeistyki” (red. W. Bokajło) dodali jeszcze jeden, czwarty faktor, pisząc, że na Europę składa się „ doskonałość grecka, surowy porządek rzymski, wiara, miłosierdzie i nadzieja chrześcijaństwa, śmiałość barbarzyńców”. Podczas podsumowywanej konferencji dyskusje panelowe krążyły wokół tych czterech podstawowych pojęć należących do fundamentów Europy: jedności związanej z uniwersalizmem greckim, przywództwa opartego na prawie rzymskim, tożsamości płynącej z wiary chrześcijańskiej i pytania o przyszłość, którego postawienie niezmiennie wymaga śmiałości. Istnieje zapewne wiele dróg refleksji nad przyszłością Europy w każdym z tych wymiarów. Skoro jednak w tym roku mija trzydzieści lat od wyniesienia na ołtarze Edyty Stein, którą święty Jan Paweł II uczynił patronką Europy, warto zachęcić do sięgnięcia po głębię myśli tej odważnej kobiety, która jak mało kto w zeszłym wieku potrafiła połączyć bogactwo klasycznej kultury starożytnej oraz współczesnej jej myśli filozoficznej z dziedzictwem judeochrześcijańskim.
Na koniec pragnę jeszcze serdecznie podziękować tym wszystkim, dzięki którym możemy się tu wszyscy razem spotkać już po raz siedemnasty. Zacznę od słów uznania dla Ks. Biskupa Tadeusza Pieronka – który od siedemnastu lat szefuje temu przedsięwzięciu. Dziękujemy Księże Biskupie za trud i wysiłek – niech patron Księdza Biskupa – święty Juda Tadeusz, którego wspomnienie dziś w Kościele obchodzimy wyprasza Ekscelencji wszystkie potrzebne łaski i Boże błogosławieństwo. Tak, Ksiądz Biskup obchodzi dzisiaj imieniny.
Serdecznie dziękuję też Panom – Rafałowi Budnikowi i Michałowi Górze, ponieważ, co zawsze i przy każdej okazji podkreśla Ksiądz Biskup Tadeusz, bez nich nie byłoby tych naszych krakowskich konferencji – to ich wizyta w 2000 roku u ówczesnego rektora naszej Uczelni była iskrą, którą rozpaliła tę inicjatywę. Na ręce Pana Hansa-Gerta Poetteringa – przewodniczącego Fundacji Konrada Adenauera oraz Pani Rii Oomen Ruijten – przewodniczącej Fundacji Roberta Schumana w Luksemburgu – składam gorące podziękowania dla dyrekcji i wszystkich pracowników obu fundacji za wieloletnie zaangażowanie w organizację i powodzenie tych naszych krakowskich spotkań o Kościele i Europie. Bardzo serdecznie też dziękuję Grupie Europejskiej Partii Ludowej w Parlamencie Europejskim oraz Delegacji Polskiej w Grupie Europejskiej Partii Ludowej – naszym wieloletnim współpartnerom w tym przedsięwzięciu.
Pragnę także bardzo serdecznie podziękować panu Jackowi Krupie – marszałkowi Województwa Małopolskiego za objęcie naszej tegorocznej konferencji swoim patronatem honorowym oraz za zaproszenie wszystkich jej uczestników na uroczystą kolację. Dziękuję panu profesorowi Jackowi Purchli – dyrektorowi międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie za zaproszenie naszej konferencji do siebie – po prawie 10 latach znów wróciliśmy do Krakowa i to na sam Rynek.
Wyrazy wdzięczności kieruję także do Jego Eminencji kardynała Stanisława Dziwisza za przewodniczenie wczorajszej Mszy św. i za homilię a ks. prałatowi Dariuszowi Rasiowi – proboszczowi bazyliki Mariackiej bardzo dziękuję za gościnę. Eucharystię swoim śpiewem uświetnił nasz chór uniwersytecki Psalmodia pod dyrekcją pana profesora Włodzimierza Siedlika a asystę liturgiczną przygotowali alumni Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej – bardzo wszystkim dziękuję.
Dziękuję też panu profesorowi Jackowi Majchrowskiemu – prezydentowi Miasta Krakowa, który od lat z ogromną życzliwością wspiera nas organizacyjnie czy to zapewniając transport czy otwierając dla gości podwoje krakowskich muzeów – podziemia Rynku zachwyciły naszych prelegentów – serdecznie dziękuję Panie Prezydencie. Panu Ahmedowi Majidowi z „Restauracji u Ziyada” pragnę podziękować za zapewnienie uczestnikom przepysznych posiłków. Dziękuję „Tygodnikowi Powszechnemu” za objęcie konferencji swoim patronatem medialnym. Wszystkim Mediom dziękuję za obecność. Za współpracę przy konferencji dziękuję też tłumaczom.
Chcę też ogromnie podziękować naszym wolontariuszom – studentom i doktorantom Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, którzy obsługiwali recepcję konferencyjną i dbali o naszych drogich gości, ale ich praca to nie tylko te dwa konferencyjne dni – to pomoc przy wysyłaniu zaproszeń, przygotowywaniu i pakowaniu materiałów konferencyjnych, list uczestników czy organizowaniu noclegów dla naszych gości – bardzo doceniam Waszą pracę i zaangażowanie.
Dziękuję wreszcie bardzo serdecznie Wam Drodzy Uczestnicy naszej tegorocznej konferencji za obecność i rzeczową, ciekawą dyskusję. Do zobaczenia – mam nadzieję – za rok.
Ks. prof. Wojciech ZYZAK
rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
Kraków, 28 października 2017 r.